OPTİK BİLİNÇDIŞI /OPTICAL UNCONSCIOUS

Walter Benjamin’in “Little History of Photography” (Fotoğrafın Kısa Tarihi) yazısında bahsettiği “optik bilinçdışı” kavramı fotoğrafı çeken kişinin gözünden ve kontrolünden bağımsız olarak gören bir tür “kamera-göz” ve bilinmeyeni bilinçdışı olanı görünür ve bilinir kılıyor. Bu bölümün yeraldığı ingilizce versiyondan metni şu şekilde çevirdim:

“Fotoğrafçı ne kadar usta olsa ve modeline ne kadar dikkatli  poz verdirse de, izleyici, içinde geleceğin açıkça yuvalandığı ve geriye baktığımızda yeniden keşfedebileceğimiz,  çoktan unutulmuş olan o anın dolaysızlığındaki farkedilmeyen noktayı bulmak için,  gerçekliğin (adeta) özneyi onunla mühürlediği,  burada ve şimdideki o minik ihtimal kıvılcımı için  böylesi bir fotoğrafı aramaya dair dayanılmaz bir dürtü hisseder.  Çünkü bu,  göze değil kameraya konuşan bir başka doğadır:  insan bilinciyle bilgilendirilmiş bir  alanın, bilinçdışı ile bilgilendirilmiş bir alana dönüşmesi anlamında herşeyin üstünde bir “öteki”.  Oysa ki örneğin, sıklıkla sözü edilen yürüme eyleminin neyi kapsadığına dair bir fikrimiz vardır (yalnızca genel koşullarda), fakat birisi gerçekten adım attığında saniyenin bir kesiti boyunca neler olduğuna dair hiçbir fikrimiz yoktur.  Fotoğraf, ağır çekim ve büyütme aygıtlarıyla bir sırrı açığa çıkarıyor. Fotoğraf yoluyla, ilk kez bu optik bilinçdışının varlığını  keşfediyoruz, tıpkı psikanaliz  yoluyla içgüdüsel bilinçdışını keşfettiğimiz gibi.  Teknoloji ve tıbbın normal olarak ilgilendiği, yapının, hücresel dokuların ayrıntıları-tüm bunlar, kökeninde, atmosferik manzara veya duygusal portreden daha fazla kameraya özgüdür.  Bununla beraber fotoğraf,   en küçük şeylerdeki– anlamlı ama yine de uyanık rüyalarda saklanmak için yer bulmaya yetecek kadar gizli-,   öte yandan büyütülmüş ve formülasyon yetisine sahip olan  fakat bütünüyle tarihsel bir değişken gibi,  teknoloji ve büyü arasındaki farkı görünür  kılan bu maddi fizyonomik yönlerde,  imaj dünyalarında açığa çıkar.” 

WALTER BENJAMIN, Little History of Photography, Selected Writings Volume 2, 1927-1934.  

The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, and London, England, 1999.  İngilizce metin çevirisi, Rodney Livingstone and Others. Ed. by Michael W. Jennings, Howard Eiland, and Gary Smith (çev., Başak Altın.)

 “No matter how artful the photographer, no matter how carefully posed his subject, the beholder feels an irresistible urge to search such a picture for the tiny spark of contingency, of the here and now, with which reality has (so to speak) seared the subject, to find the inconspicuous spot where in the immediacy of that long-forgotten moment the future nests so eloquently that we, looking back, may rediscover it.  For it is another nature which speaks to the camera rather than to the eye: "other" above all in the sense that a space informed by human consciousness gives way to a space informed by the unconscious.   Whereas it is a common-place that, for example, we have some idea what is involved in the act of walking (if only in general terms), we have no idea at all what happens during the fraction of a second when a person actually takes a step.   Photography, with its devices of slow motion and enlargement, reveals the secret. It is through photography that we first discover the existence of this optical unconscious, just as we discover the instinctual unconscious through psychoanalysis.   Details of structure, cellular tissue, with which technology and medicine are normally concerned—all this is, in its origins, more native to the camera than the atmospheric landscape or the soulful portrait.   Yet at the same time, photography reveals in this material physiognomic aspects, image worlds, which dwell in the smallest things—meaningful yet covert enough to find a hiding place in waking dreams, but which, enlarged and capable of formulation, make the difference between technology and magic visible as a thoroughly historical variable.”

WALTER BENJAMIN, Little History of Photography, Selected Writings Volume 2, 1927-1934.

The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, and London, England, 1999. English translation by Rodney Livingstone and Others. Ed. by Michael W. Jennings, Howard Eiland, and Gary Smith